Yabancıların Çalışma ve Oturma İzinleri

Türkiye'de çalışmak veya ikamet etmek isteyen yabancıların, belirli şartları yerine getirmesi ve ilgili izinleri alması gerekmektedir. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ve 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu, yabancıların çalışma ve oturma izinleri ile ilgili düzenlemeleri içermektedir.

1. Çalışma İzni

Kimler Çalışma İzni Alabilir?

Türkiye’de bir işyerinde çalışmak isteyen yabancılar.
Türkiye’de bulunan işveren tarafından işe alınacak yabancılar.
Türkiye’de yatırım yapmak veya kendi işini kurmak isteyen yabancılar.

Çalışma İzni Türleri

Süreli Çalışma İzni:
- İlk başvuruda en fazla 1 yıl geçerli olacak şekilde düzenlenir.
- Uzatma başvurularında 2 yıla kadar ve sonraki başvurularda 3 yıla kadar verilebilir.
Süresiz Çalışma İzni:
- Türkiye’de en az 8 yıl kesintisiz yasal çalışma veya toplamda 8 yıl yasal ikamet eden yabancılara verilebilir.
Bağımsız Çalışma İzni:
- Türkiye’de kendi işini kurmak isteyen yabancılar için geçerlidir.

Çalışma İzni Başvurusu

Yurt Dışından Başvuru:
- Başvuru, yabancının ikamet ettiği ülkedeki Türk konsolosluğuna yapılır.
- İşverenin, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na elektronik ortamda başvuru yapması gerekir.
Türkiye İçinden Başvuru:
- Geçerli bir oturma iznine sahip olan yabancılar, Türkiye’den çalışma izni başvurusunda bulunabilir.

Gerekli Belgeler

İşveren ve işyerine ait belgeler.
Yabancıya ait pasaport, diploma ve biyometrik fotoğraf.
Çalışma izni başvuru formu.

Çalışma İzni Süresi ve Yenilenmesi

İzin süresi bitmeden önce başvuru yapılmalıdır.
Yenileme başvurusu, mevcut iznin süresi dolmadan en fazla 60 gün önce yapılabilir.

2. Oturma İzni

Kimler Oturma İzni Alabilir?

Eğitim, çalışma, aile birleşimi veya turistik amaçlarla Türkiye’de bulunmak isteyen yabancılar.

Oturma İzni Türleri

Kısa Dönem Oturma İzni:
- Turistik amaçla gelen yabancılar için en fazla 2 yıl süreyle verilir.
- Türkiye’de taşınmaz malı bulunan yabancılar da bu izin türünden yararlanabilir.
Aile İkamet İzni:
- Türk vatandaşlarının veya Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancıların aile üyelerine verilir.
Öğrenci İkamet İzni:
- Türkiye’de eğitim gören yabancılar için düzenlenir.
- Eğitim süresi boyunca geçerlidir.
Uzun Dönem Oturma İzni:
- Türkiye’de en az 8 yıl kesintisiz ikamet eden yabancılara verilir.
İnsani İkamet İzni:
- Özel durumlarda (savaş, doğal afet gibi) verilir.

Oturma İzni Başvurusu

Başvuru, Göç İdaresi Başkanlığı’na yapılır.
İlk başvuru, yabancının ülkesindeki Türk konsolosluğu üzerinden gerçekleştirilir.

Gerekli Belgeler

Pasaport veya seyahat belgesi.
İkamet izni başvuru formu.
Biyometrik fotoğraf (4 adet).
Geçerli sağlık sigortası.
Mali durumu kanıtlayan belgeler.

Oturma İzni Süresi ve Yenilenmesi

İkamet izni süresi dolmadan önce yenileme başvurusu yapılmalıdır.
Başvuru, mevcut iznin bitiş tarihinden en geç 15 gün önce gerçekleştirilmelidir.

3. Çalışma ve Oturma İzni Reddi Durumları

Belgelerin eksik veya yanlış olması.
Türkiye’de bulunma amacına uygun başvuru yapılmaması.
Kamu düzeni veya güvenliğini tehdit eden durumların varlığı.
Daha önce sınır dışı edilmiş veya giriş yasağı olan kişilerin başvuruları reddedilebilir.

4. Çalışma ve Oturma İzni İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Çalışma izni olmadan çalışmak mümkün mü?
- Hayır. Türkiye’de çalışma izni olmadan çalışan yabancılar ve bu kişileri çalıştıran işverenler cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.
Oturma izni olmadan çalışma izni alınabilir mi?
- Çalışma izni almak isteyen yabancının geçerli bir oturma iznine sahip olması gerekir.
Çalışma izni iptal edilebilir mi?
- Evet. Çalışma izni, iş sözleşmesinin sona ermesi, yasalara aykırı çalışma veya izin şartlarının ihlali durumunda iptal edilebilir.
Oturma izni uzatılmazsa ne olur?
- Oturma izni süresi dolduktan sonra uzatma başvurusu yapılmazsa, yabancı Türkiye’de kaçak durumuna düşebilir ve sınır dışı edilebilir.

Vatansızların, Mültecilerin ve Geçici Koruma Altında Olanların Hukuki Durumu

Türkiye, coğrafi ve stratejik konumu gereği, farklı nedenlerle ülkelerini terk eden birçok kişiye ev sahipliği yapmaktadır. Vatansızlar, mülteciler ve geçici koruma altında olanlar gibi özel hukuki statülere sahip kişiler, ulusal ve uluslararası hukuk çerçevesinde korunur ve haklara sahiptir.

1. Vatansızlar (Haymatlos)

Vatansızlık Nedir?

Vatansızlık, herhangi bir devlet tarafından vatandaş olarak tanınmama durumudur. 1954 tarihli Vatansız Kişilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme ve 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK), vatansız kişilerin haklarını düzenler.

Vatansızların Hakları:

Kimlik Belgesi:
- Türkiye’deki vatansızlara, Göç İdaresi tarafından "Vatansız Kişi Kimlik Belgesi" verilir. Bu belge, yabancının Türkiye'deki yasal statüsünü gösterir.
İkamet Hakkı:
- Vatansız kişiler, Türkiye'de ikamet etme hakkına sahiptir ve bu hak süreye bağlı değildir.
Çalışma Hakkı:
- Vatansızlar, Türkiye'de çalışma izni alarak yasal şekilde çalışabilirler.
Eğitim ve Sağlık Hakları:
- Türkiye’de eğitim ve sağlık hizmetlerinden, Türk vatandaşlarına benzer şekilde faydalanabilirler.

Vatansızlık Tespiti Süreci:

Göç İdaresi, kişinin vatansızlık durumunu değerlendirerek karara bağlar.
Tespitten sonra vatansızlık belgesi düzenlenir.

2. Mülteciler

Mülteci Nedir?

Mülteciler, zulüm, savaş veya çatışma nedeniyle ülkelerini terk eden ve geri dönmeleri durumunda hayati tehlike ile karşılaşacak olan kişilerdir. Türkiye’de mülteci statüsü, 1951 Cenevre Sözleşmesi ve YUKK kapsamında düzenlenir.

Mülteci Statüsü ve Koruma:

Geçici Sığınma Hakkı:
- Türkiye, coğrafi kısıtlama nedeniyle Avrupa ülkelerinden gelen kişilere "mülteci" statüsü verir.
- Avrupa dışından gelenler "şartlı mülteci" statüsüyle korunur.
Haklar:
- Kimlik ve Seyahat Belgesi: Mültecilere, Göç İdaresi tarafından kimlik ve seyahat belgeleri verilir.
- İkamet Hakkı: Türkiye’de belirli bir yerde ikamet etme hakkına sahiptirler.
- Çalışma Hakkı: Çalışma izni ile yasal olarak çalışabilirler.
- Sağlık ve Eğitim Hizmetleri: Mülteciler, ücretsiz sağlık ve eğitim hizmetlerinden faydalanabilir.
Mültecilik Başvuru Süreci:
- Mülteci adayları, Göç İdaresi’ne başvurarak uluslararası koruma talebinde bulunabilir.
- Başvurular değerlendirilir ve gerekirse itiraz hakkı tanınır.

3. Geçici Koruma Altında Olanlar

Geçici Koruma Nedir?

Geçici koruma, kitlesel göç durumlarında, uluslararası koruma arayan kişilere geçici olarak sağlanan hukuki bir statüdür. Türkiye’de özellikle Suriye’den gelen kişiler 2014 Geçici Koruma Yönetmeliği kapsamında korunur.

Haklar ve Yükümlülükler:

Geçici Koruma Kimlik Belgesi:
- Geçici koruma altında olan kişilere Göç İdaresi tarafından kimlik belgesi verilir. Bu belge, kişinin Türkiye'deki yasal statüsünü kanıtlar.
Sağlık Hizmetleri:
- Geçici koruma altındaki kişiler, Türkiye’de sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak faydalanabilir.
Eğitim Hakkı:
- Çocuklar, Türk eğitim sistemine dahil edilerek okullarda ücretsiz eğitim alabilir.
Çalışma Hakkı:
- Çalışma izni alarak, belirli koşullarla Türkiye’de yasal şekilde çalışabilirler.
Barınma ve Sosyal Yardım:
- Geçici barınma merkezlerinde veya devlet destekli sosyal yardım programlarından faydalanabilirler.

Geçici Koruma Süreci:

Kayıt işlemleri Göç İdaresi tarafından yürütülür.
Kayıt sırasında kişisel bilgiler alınır ve kimlik belgesi düzenlenir.

Hukuki Sorunlar ve Çözüm Yolları

Vatansızlık Tespiti:
- Vatansız kişilerin tespiti sürecinde yanlış değerlendirme yapılabilir. Bu durumda karara itiraz edilebilir.
Mültecilik Başvurularında Red:
- Mülteci statüsü başvurusu reddedilen kişiler, Göç İdaresi’ne itirazda bulunabilir ve karara karşı yargı yoluna gidebilir.
Geçici Koruma İhlalleri:
- Geçici koruma statüsüyle ilgili hakların ihlali durumunda, ilgili kurumlara başvuru yapılabilir.
Hakların Kullanılmasında Karşılaşılan Sorunlar:
- Çalışma izni veya sağlık hizmetlerinden faydalanma konusunda karşılaşılan engeller için idari başvuru yolları kullanılabilir.

Reva Hukuk ile Güvendesiniz

Çalışma ve oturma izinleriyle ilgili süreçlerin karmaşıklığını sizin için yönetiyoruz. Gerekli belgelerin hazırlanması, başvuru süreçlerinin takibi ve itirazlar konusunda uzman kadromuzla yanınızdayız.